“Kapı Çalan” Mary Smith

1930’larda Doğu Londra’da “kapı çalan” Mary Smith, pahalı fiyatlı çalar saatlere yaygın erişimin olmadığı bir dönemde işçi sınıfı sakinlerinin günlük yaşamlarında benzersiz bir rol üstlendi. İşi basit ama önemliydi: müşterilerinin savaş öncesi Britanya’nın endüstriyel ortamında fabrikalarda, değirmenlerde veya diğer zorlu işlerde vardiyalarını yapmak için zamanında uyanmalarını sağlamak. Uzun bir bastonla veya Mary’nin durumunda olduğu gibi bir üfleme borusu ve kuru bezelyelerle hazırlanmış olarak, sabahın erken saatlerinde Doğu Londra sokaklarını dolaşırdı. Mary, bezelyelerini müşterilerinin yatak odası pencerelerine isabetli bir şekilde nişan alır, uyanana kadar camlara vururdu. Çabaları için hane başına haftada altı peni kazandı; 1930’ların zorlu ekonomik koşullarında yaşayan biri için mütevazı ama hayati bir gelirdi. Sosyal tarihçi John Burnett, “Mary Smith’in kapı çalan olarak rolü, sınırlı teknolojik ilerleme ve yaygın yoksulluk döneminde işçi sınıfı topluluklarının becerikliliğini örnekliyor” diye yazıyordu.

Kapı tokmağı ustası mesleği, kentleşme ve sanayileşmenin Britanya’yı dönüştürmesiyle 18. ve 19. yüzyıllarda ortaya çıktı. Fabrika işleri, zaman çizelgelerine sıkı sıkıya bağlı kalmayı gerektiriyordu ve geç kalmak ücret kaybına veya işten çıkarılmaya neden olabiliyordu. Birçok işçi için çalar saat satın almak karşılayamayacakları bir lükstü, bu yüzden dakik kalmaları için kapı tokmağı ustalarına güveniyorlardı. Mary Smith’in Doğu Londra’da aktif olduğu 1930’larda, iş özellikle Manchester, Liverpool ve Londra gibi şehirlerde işçi sınıfı mahallelerinin vazgeçilmezi haline gelmişti. Mary’nin kuru bezelyeleri pencerelere üflemeli çalgılarla fırlatması, evdeki diğer insanları bağırmadan veya rahatsız etmeden müşterileri uyandırmasını sağlayan pratik bir yenilikti. Sistemin zorlukları da yoktu, kapı tokmağı ustaları genellikle sert hava koşullarında çalışıyor ve sabahın erken saatlerindeki rahatsızlıkları takdir etmeyen sakinlerin zaman zaman öfkesiyle karşılaşıyorlardı. Gazeteci Clare Balding, “Kaptan-üstlük mesleği, en basit görevlerin bile insan bağlantısı gerektirdiği, toplumsal bağımlılık ve yaratıcılığın olduğu geçmiş bir dönemi yansıtır” dedi.

1930’larda Doğu Londra, hem canlı bir toplum yaşamı hem de önemli ekonomik zorluklarla işaretlenmiş, çarpıcı zıtlıkların olduğu bir yerdi. Büyük Buhran Britanya’da iz bırakmıştı ve işsizlik ve yoksulluk yaygındı. Mary’nin çalıştığı mahalle gibi mahallelerde, insanlar destek ve hizmetler için birbirlerine fazlasıyla güveniyorlardı. Kapıdan-üstlük sadece bir insan çalar saati değildi; ailelerin geçim kaynaklarını sürdürebilmelerini sağlayarak toplumsal yapının ayrılmaz bir parçasıydılar. Mary Smith’in haftalık altı penilik kazancı bugünün standartlarına göre yetersiz görünebilir, ancak birçok kapıdan-üstlük için bu gelir, hanelerini geçindirmede önemli bir fark yaratıyordu. Çalışmaları, genellikle geçimini sağlama ve evlerini geçindirme gibi iki yükü birden omuzlayan işçi sınıfı kadınlarının dayanıklılığının ve yaratıcılığının simgesiydi. “Mary’nin rolü, işçi sınıfı Britanya’sında günlük yaşamın ritmini sürdürmede küçük, genellikle göz ardı edilen işlerin önemini vurgular,” diye yazdı emek tarihçisi Selina Todd.

Çalar saatler daha uygun fiyatlı ve güvenilir hale geldikçe ve bu meslek modası geçmiş hale geldikçe, 20. yüzyılın ortalarında kapı tokmağının rolü azalmaya başladı. Ancak Mary Smith ve onun gibi diğerleri, teknolojik sınırlamaların bıraktığı boşlukları insan yaratıcılığının ve toplum bağımlılığının doldurduğu bir zamanın kalıcı sembolleri olmaya devam ediyor. Bugün, kapı tokmağı hikayeleri, endüstriyel Britanya’nın sosyal tarihine büyüleyici bir bakış sunarak, toplumun işleyişini sürdürmek için sahne arkasında yorulmadan çalışanların hayatlarına ışık tutuyor. Kültür tarihçisi David Kynaston, “Kapı tokmağı Mary Smith’in hikayesi, bize ekonomik zorluklar ve sınırlı kaynaklar karşısında sıradan insanların dayanıklılığını ve yaratıcılığını hatırlatıyor,” diye yazdı. Fotoğraflar ve anekdotlarla yakalanan mirası, en mütevazı mesleklerin bile işçi sınıfı topluluklarının tarihini ve kimliğini şekillendirmedeki öneminin bir kanıtı olarak hizmet ediyor.