Oltulu "Sınırsız Bilgi Paylaşım Platformu"
“Denizaltı : Hem su üstünde hem de dalarak su altında hareket edebilen savaş gemisi”
Böyle yazıyor bir ansiklopedide denizaltı için. İşin açıkcası ben de yeni öğrendim su altında yüzebilen savaş gemilerine denizaltı dendiğini. Araştırma ve bilimsel amaçlı kullanılan denizaltılara ise batiskaf deniyormuş. Neyse her iki denizaltı türüde aynı prensibe göre çalısıyorlar nasıl olsa.
Aslında ben de öğrendim bu yazı sayesinde denizaltılarin nasıl yüzdüklerini. Umarım sizlerde denizaltı hakkında kafanızdaki soruları bu yazı ile cevaplarsınız.
Şimdi denizaltıların nasıl yüzdüklerini denizaltı animasyonları ile inceleyelim.
Yüzebilmek
Çoğumuz okulda öğrenmişizdir az çok bir cismin yüzebilmesi için gerekli kuralı. Bu kurala göre; bir cismin su üstünde yüzebilmesi için yoğunlugunun, suyun yoğunluğundan az olması gereklidir.
Peki nedir bu yoğunluk denen kavram. Bir cismin yoğunluğu cismin ağırlığının cismin hacmine bölümüne eşittir. ( Yogunluk = Ağırlık / Hacim ) Soğuk ve tatlı suyun yoğunluğu 1 gram / santimetreküptür. ( Yani, suyun 1santimetreküpü 1 gram ağırlığındadır.) Yoğunluğu bundan az olan bir cisim su üstünde yüzebilir. Örneğin; bir tahta yaklaşık olarak 0.5 gram/santimetreküp yoğunluğa sahiptir ve su üstünde yüzebilir.
Pekala tahtadan yapılmış bir tekne su üstünde yüzüyor da, yoğunluğu sudan büyük olan demirden yapılmış bir tekne nasıl batmıyor.
Bu soruyu sormakta haklısınız. Ne de olsa demirin yoğunluğu 7.85 gram/santimetreküp gelmektedir. Dolayısıyla su üstünde yüzemez. Örneğin; demir bir parayı atın suyun içine, olduğu gibi dibe batar. Peki bir hamam taşını suyun üstüne kO y u n bakalım ne olacak? Batmadı değil mi? Neden acaba? Sorunun cevabı basit aslında. Taşın içinde bulunan havanın yoğunluğuyla beraber taşın kendi yoğunluğunun ortalaması suyun yoğunluğundan daha azdır. Bu yüzden taş batmadan su üstünde yüzer.
İşte tüm gemilerin yüzme prensibi böyledir. Gelelim denizaltılara!
Statik Olarak Dalma
Bir denizaltı normal bir tekne gibi su üstünde yüzebilmektedir aslında. İlginç olan nasıl suyun içine dalış yaptığıdır. Bunun nedeni, denizaltiların yoğunluklarını içlerine su alarak değiştirebilmeleridir. Su sarnıçlarında hava olduğu zaman, denizaltının yoğunluğu suyunkinden daha azdır ve denizaltı yüzeye doğru çıkar.
Safra tanklarına su dolduğu zaman ise denizaltının yoğunluğu suyun yoğunluğuna eşit veya daha fazla duruma geçer. Bu ise denizaltının dibe dalmasına yol açar.
Dinamik Olarak Dalma
Bu şekilde dalan bir denizaltı aynı zamanda pervanesinin dönmesiyle ileri doğru yol alır. Dalmasına etkili olan iki unsur vardır. Birincisi biraz önce öğrendiğimiz statik dalış, yani su sarnıçlarına su alması. İkincisi ise denizaltının basında ve sonunda bulunan dümenlerinin etkisidir. Dümenlerin hareketiyle denizaltı hafif bir şekilde başaşağı duruma gelir ve dibe doğru yol alır.
Denizaltılar Hakkında Kısa Kısa
– Denizaltılarda itici güç için dizel motorundan elde edilen elektrik enerjisi kullanılır. Elektrik enerjisi bataryalarda toplanır ve elektrik motorlarına iletilir. Su altında dizel motor çalışamayacağı için (dizel motorun çalışması için ihtiyaç duyulan hava yüzünden) elektrik motorları ile hareket sağlanır.
– Yüzeye çıkıldığı zaman dizel motorlar çalıştırılır. Böylelikle bataryalar yüklenir. Aynı zamanda dizel motor gücüyle denizaltı harekette ettirilir.
– Daha farklı olan nükleer denizaltılarda, reaktörde açığa çıkan işi ile buhar yüksek basınçlı buhar üretilir. Bu basınçlı buhar türbinleri çevirerek itici gücü oluşturur.
– İlk nükleer denizaltı Sovyet Nautilus, 1954 yılında yapılmıştır. Bu denizaltı 1958 yılında kuzey kutbunun altından geçmiştir.
– Denizaltılar su altında yönlerini giroskop pusula yardımıyla tayin ederler
– Su üstündeki gemileri ve cisimleri tayin için periskop ve radar antenleri kullanırlar.
– Su altındaki cisimlerin ve denizaltıların yerini saptamak için SONAR (Sound Navigation and Ranging) denilen ses dalgalarıyla çalışan sistemi kullanırlar.
