Endaze

 

Bu fotoğraftaki nesne ?

Hadi bir ipucu.

Hey Onbeşli türküsünde geçer.
Fistan aldım endazesi onyediye.

Endaze Osmanlı devrinde kullanılan bir ölçü birimidir. 65 cm’ye denk gelen bu ölçü birimi genellikle kumaş ölçümü için kullanılırdı.

Endaze kelimesi Farsça kökenli, Bugün ölçü biriminin kendisi olmasa da izleri hala günümüze ulaşıyor.

Günümüze gelirsek metrik ölçü sistemini ilk olarak Fransızlar sistematik hale getirmiştir. Dünyanın çevresinin 40.000’de birine Eski Yunanca Metron (Ölçüm) kelimesinden hareketle metre demişlerdir. Aslında Dünya’nın çevresinin 40.000 metre olduğu M.Ö 200 yılından beri bilinen bir gerçektir. Daha sonraki tüm birimler bu ölçüm biriminden türetilmiştir.

Bu yeni ölçüm sistemini (metrik sistem) Fransızlar’la birlikte ilk olarak 12 ülke kabul etmiş ardından bir çok ülke onları takip etmiştir.

Ülkemizde de 1 Nisan 1931’de metrik sisteme geçiş yapılmıştır.

Peki bu sistemi kim kabul etmemiştir ? Tabi ki ezeli düşmanları İngiltere ve onun kolonileri. En büyük koloni olan Amerika halan metrik sistemi kullanmamaktadır. Onların kullandığı Mil uzunluk ölçüsünün geçmişi Romalılar’a uzanır. Adı da “mille passum”dan gelir, yani “bin adım”. Her “adım” 5 adet ayak demekti. Yani bir mil 5,000 feet (ayak) idi. Krallığa gelen 1. Henry’nin ayak boyu tam 12 inch imiş ve bundan sonra bir ayak, yani foot 12 inch olarak kabul edilmiş.

Galon ismi Romalıların “Galeta” kelimesinden geliyor, anlamı “bir kova dolusu”. Bu “kova”nın boyutları üzerinde tam bir anlaşma olmadığı için, geçmişte galon için pek çok değişik ölçek kullanılmış. Şu anda Amerika’da kullanılan galon ise “şarap galonu” ya da “Kraliçe Anne’in Galonu” diye bilinen ve 1707 yılında standart hale gelen galondur. Bu arada, bizde kullanılan damacana suların neden 19 litre olduğu sorusuna da açıklamış oluyoruz. 19 litre, yaklaşık olarak 5 galona (Amerikan) karşılık geliyor.